Do zadań bydgoskiej straży miejskiej należy w szczególności:

• wykonywanie zadań w zakresie ochrony porządku publicznego wynikających z ustaw i aktów prawa miejscowego,
• ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
• czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,
• kontrola publicznego transportu zbiorowego – w zakresie określonym w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 1343 z późn. zm.),
• współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych, oraz innych miejscowych zagrożeń,
• zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia,
• ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
• współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
• doprowadzanie lub dowożenie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,
• informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnieniu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi, jak również organizacjami społecznymi,
• konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

W związku z realizowanymi zadaniami, straży przysługuje prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz w celu:

• utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
• przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych,
• ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.

Strażnicy wykonując zadania mają prawo do:

• udzielania pouczeń, zwracania uwagi, ostrzegania lub stosowania innych środków oddziaływania wychowawczego,
• legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,
• ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do Komisariatu Policji,
• dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby:

1. w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,
2. w związku z wykonywaniem czynności określonych w art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o strażach gminnych (tj. ujęcie osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia),
3. w związku z wykonywaniem czynności określonych w art. 11 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o strażach gminnych (tj. doprowadzanie lub dowożenie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób) jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że osoba, wobec której czynności te są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia lub zdrowia ludzkiego,

• nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
• dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
• usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonymi w przepisach o ruchu drogowym,
• wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonywania czynności określonych w art. 12 ust. 1 pkt 1-6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o strażach gminnych,
• żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
• zwracania się w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Strażnik może stosować środki przymusu bezpośredniego wobec osób uniemożliwiających wykonywanie przez niego zadań, którymi są:

• siła fizyczna w postaci technik transportowych, obrony i obezwładnienia,
• kajdanki zakładane na ręce,
• pałka służbowa,
• pies służbowy,
• chemiczne środki obezwładniające w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających,
• przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.

Strażnicy podczas wykonywania czynności służbowych obowiązani są nosić umundurowanie, legitymację służbową, znak identyfikacyjny oraz emblemat Miasta Bydgoszczy.

Przy podejmowaniu interwencji funkcjonariusz Straży jest obowiązany przedstawić się imieniem i nazwiskiem, a ponadto na żądanie osoby której czynności te dotyczą, okazać legitymację służbową w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie nazwiska strażnika oraz organu, który wydał legitymację.

Do obowiązków strażnika należy:

• przestrzeganie prawa, rzetelne, bezstronne i terminowe wykonywanie poleceń przełożonych,
• poszanowanie powagi, honoru, godności obywateli oraz godności własnej,
• zachowanie tajemnicy prawnie chronionej,
• podejmowanie interwencji w sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, a także w przypadku naruszenia dóbr osobistych ludzi,
• zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, przełożonymi, podwładnymi oraz współpracownikami,
• stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
• zachowanie się z godnością w czasie pracy i poza nią.

W związku z wykonywaniem czynności służbowych strażnicy korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Szczegółowy wykaz wykroczeń, za które strażnicy upoważnieni są do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2003 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. 1350 z późn. zm.). Są to wykroczenia określone w:

1. art. 49, art. 50, art. 51 § 1 i 2, art. 52 § 2 i 3 pkt 2-3, art. 54, art. 55, art. 56 § 1, art. 58 § 1, art. 60¹ § 1-3 i § 4 pkt 1, art. 60³ § 1, art. 63a § 1, art. 65, art. 66 § 1, art. 67, art. 72, art. 74 § 1, art. 75 § 1, art. 77-79, art. 80 § 1 i 2, art. 81, art. 82 § 3 i 4, art. 82a § 2, art. 84, art. 85 § 1 i 2, art. 85a, art. 86a, art. 86b § 2 za czyny określone w § 1 pkt 5, art. 89, art. 91, art. 96 § 3, art. 99 § 1 pkt 2 i 3, art. 100-102, art. 104, art. 106, art. 108, art. 109, art. 117, art. 138d § 1, art. 140, art. 141, art. 143 § 1, art. 144 § 1 i 2, art. 145 § 1, art. 151 § 1-3, art. 153 § 1, art. 154 § 1 i 2, art. 157 § 1, art. 161, art. 162 § 1, art. 166 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r., poz. 2119);
2. art. XII § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. poz. 142 oraz z 1990 r. poz. 198);
3. art. 43¹ ust. 1 i 2, art. 45 pkt 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 z późn. zm.);
4. art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 276);
5. art. 10 ust. 1-2c ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1297 z późn. zm.);
6. art. 37 ust. 1 za czyny określone w art. 9, art. 10a ust. 1-3, art. 25, art. 37a ust. 1 oraz art. 37e ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 572);
7. art. 334 i art. 343 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1973 z późn. zm.);
8. art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 2068 z późn. zm.);
9. art. 92 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 180 z późn. zm.) w zakresie określonym w art. 28 ust. 4 oraz art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1343);
10. art. 112 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 840);
11. art. 85 ust. 1a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1421 z późn. zm.);
12. (uchylony);
13. art. 48 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 2056 z późn. zm.);
14. art. 50 pkt 5 w związku z art. 38a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1301);
15. art. 27h ust. 1 ustawy z dnia 21 listiopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz centralnej ewidencji emisyjności budynków (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 438 z późn. zm.);
16. art. 48 ust. 1a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2023 roku, poz. 1752 z późn. zm.);
17. art. 78 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1113);
18. art. 79 ustawy z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 671);
19. art. 494 i art. 495 oraz art. 498 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1277 z późn. zm.);
20. art. 171, art. 177, art. 188 oraz art. 191 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 699 z późn. zm.);
21. art. 95 i art. 96 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1622);
22. art. 478 pkt 2, 5, 6 i 8 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 2233 z późn. zm.);
23. aktach prawa miejscowego, ustanawiających przepisy porządkowe w zakresie zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, których naruszenie zagrożone jest karą grzywny.
24. Strażnicy mogą ponadto nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w art. 88, art. 90, art. 92 § 1, art. 94 § 1a i 2, art. 95, art. 96 § 1 pkt 2, art. 96b, art. 96c oraz art. 97 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń.

Ponadto na podstawie art. 54a ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1657 z późn. zm.), w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanie epidemii strażnicy miejscy są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia, o których mowa w art. 116 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń.

Strażnik miejski wykonując swoje obowiązki służbowe może nakładać grzywny w drodze mandatu karnego gotówkowego do wysokości 500 zł wobec osób czasowo przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemających stałego miejsca zamieszkania albo pobytu. Natomiast w stosunku do pozostałych osób strażnik miejski może nakładać grzywny w drodze mandatu karnego kredytowanego (również do wysokości 500 zł). Ponadto w postępowaniu mandatowym w sprawach o wykroczenia określone w rozdziale XI Kodeksu wykroczeń (wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji)można nałożyć grzywnę w wysokości do 5 000 zł, a w przypadku wykroczeń wskazanych w art. 116 § 1 Kodeksu wykroczeń – do 1 000 zł oraz w sprawach, o których mowa w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń – do 8 000 zł. Jednak w wielu przypadkach wysokość grzywny nałożonej przez strażnika miejskiego w drodze mandatu karnego wynika wprost z tzw. taryfikatora, tj. Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 roku w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1624 z późn. zm.).

Zgodnie z Kodeksem wykroczeń na osoby, których czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy może być nałożona grzywna do wysokości 1 000 zł lub do 6 000 zł w przypadku wykroczeń określonych w rozdziale XI Kodeksu wykroczeń (Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji). Jednak nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego w powyższym przypadku jest możliwe jedynie, gdy w zakresie wszystkich naruszonych przepisów postępowanie mandatowe jest dopuszczalne. Strażnik nakładający grzywnę w drodze mandatu karnego obowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucone sprawcy i poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy. W takim przypadku Straż Miejska występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie.